डिजिटल इंडिया निबंध मराठी / Digital India Essay In Marathi(४०० शब्दात)

Digital India Essay in Marathi :- डिजिटल इंडिया(Digital India) हा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 2 जुलै 2015 रोजी सुरू केलेला उपक्रम आहे ज्याचा उद्देश ग्रामीण भागांना हाय स्पीड इंटरनेट नेटवर्कने(High Speed Internet) जोडणे आणि डिजिटल साक्षरता सुधारणे आहे. डिजिटल इंडियामध्ये एकल कार्यक्रमांतर्गत विविध उपक्रमांचा समावेश आहे, प्रत्येकाचे लक्ष्य भारताला ज्ञानाची अर्थव्यवस्था बनण्यासाठी आणि संपूर्ण सरकारच्या समक्रमित आणि समन्वित प्रतिबद्धतेद्वारे नागरिकांपर्यंत सुशासन आणण्यासाठी तयार करणे आहे. .

विविध केंद्रीय मंत्रालये/विभाग आणि राज्य सरकारांच्या सहकार्याने इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान विभाग (DEITY) द्वारे या कार्यक्रमाची कल्पना आणि समन्वय करण्यात आला आहे. डिजिटल इंडियावरील देखरेख समितीचे अध्यक्ष या नात्याने पंतप्रधान डिजिटल इंडिया उपक्रमांतर्गत हालचालींवर लक्ष ठेवतात.

कोरोनाव्हायरस (COVID-19) च्या उद्रेकाने डिजिटल इंडियाची केंद्राची दृष्टी वाढविण्यात अप्रत्यक्षपणे मदत केली, कारण बँका आणि दूरसंचार ऑपरेटर्ससह अनेक सेवा प्रदात्यांनी त्यांच्या ऑफलाइन ऑपरेशन्समध्ये(Offline Operations) लक्षणीय घट केली आहे आणि ते त्यांच्या ग्राहकांना कोणत्याही मदतीसाठी डिजिटल फॉर्म स्वीकारण्यास सांगत आहेत. याने भारतातील डिजिटल पेमेंट(Digital Payment) प्लॅटफॉर्मच्या वाढीमध्ये केवळ उत्प्रेरकाची भूमिका बजावली नाही, ज्यामध्ये अधिक संख्येने लोक ई-व्यवहार पद्धतींचा अवलंब करत आहेत, परंतु भारतातील नागरिकांना डिजिटल पद्धतीने सक्षम बनवण्यास सुरुवात केली आहे.

डिजिटल इंडियाचे मिशन आणि व्हिजन/Digital India Essay in Marathi

डिजिटल इंडिया मिशनने प्रामुख्याने तीन क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित केले आहे–

• प्रत्येक नागरिकामध्ये उपयुक्ततेच्या स्त्रोतावर डिजिटल पायाभूत सुविधा प्रदान करणे.

• मागणीनुसार शासन आणि सेवा.

• प्रत्येक नागरिकाच्या डिजिटल सक्षमीकरणाकडे लक्ष देणे.

इलेक्ट्रॉनिक सेवा, उत्पादने, उत्पादन आणि नोकरीच्या संधी या क्षेत्रांमध्ये सर्वसमावेशक वाढ करण्याच्या दृष्टीकोनातून डिजिटल इंडियाची स्थापना करण्यात आली.ह्या परिच्छेदात Digital India Essay in Marathi आपण डिजिटल इंडियाचे मिशन आणि
दृष्टी लिहिले आहेत.

डिजिटल इंडियाची उद्दिष्टे/Digital India Essay in Marathi

डिजिटल इंडिया मिशनचे ब्रीदवाक्य ‘सशक्तीकरणाची शक्ती’ आहे. डिजिटल इंडिया उपक्रमाचे काही प्रमुख घटक आहेत. ते म्हणजे डिजिटल पायाभूत सुविधा निर्माण करणे, सेवांचे डिजिटल वितरण आणि डिजिटल साक्षरता. तीन घटक लक्षात घेऊन, या उपक्रमाची प्रमुख उद्दिष्टे खाली सूचीबद्ध आहेत

• सर्व ग्रामपंचायतींमध्ये हाय-स्पीड इंटरनेट पुरवणे,

• सर्व परिसरात कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) मध्ये सहज प्रवेश प्रदान करणे.

• एकल, सर्वसमावेशक दृष्टीमध्ये मोठ्या संख्येने कल्पना आणि विचार एकत्र करणे जेणेकरुन त्या प्रत्येकाकडे मोठ्या ध्येयाचा भाग म्हणून पाहिले जाईल

• अनेक विद्यमान योजनांची पुनर्रचना करण्यावर लक्ष केंद्रित करणे ज्या समक्रमित पद्धतीने लागू केल्या जाऊ शकतात.ह्या परिच्छेदात Digital India Essay in Marathi आपण डिजिटल इंडियाची उदिष्टे लिहिले आहेत.

डिजिटल इंडियाचे आधारस्तंभ/Digital India Essay in Marathi

डिजीटल इंडियाचे उद्दिष्ट वाढीच्या क्षेत्राच्या नऊ खांबांना अत्यावश्यक सहाय्य प्रदान करणे आहे. यापैकी प्रत्येक क्षेत्र हा एक जटिल कार्यक्रम आहे आणि अनेक मंत्रालये आणि विभागांना कट करतो. डिजिटल इंडियाचे नऊ स्तंभ खाली दिले आहेत.

• ब्रॉडबँड महामार्ग(Broadband Highways) यामध्ये तीन उपघटकांचा समावेश आहे, म्हणजे ब्रॉडबँड फॅ ऑल रुरल, ब्रॉडबँड फॉर ऑल-अर्बन आणि नॅशनल इन्फॉर्मेशन इन्फ्रास्ट्रक्चर (NII)

• मोबाइल कनेक्टिव्हिटीचा सार्वत्रिक प्रवेश हा उपक्रम नेटवर्क प्रवेशावर आणि देशातील कनेक्टिव्हिटीच्या अंतरावर भर देतो.

सार्वजनिक इंटरनेट ऍक्सेस प्रोग्राम सार्वजनिक इंटरनेट ऍक्सेस प्रोग्रामचे दोन उपघटक म्हणजे कॉमन सर्व्हिसेस सेंटर (CSC) आणि पोस्ट ऑफिस हे बहु-सेवा केंद्रे आहेत.

•सरकारी प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी आणि अधिक कार्यक्षम करण्यासाठी IT चा वापर करून तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून ई-गव्हर्नन्स रिफॉर्मिंग सरकार विविध सरकारी डोमेनमध्ये सरकारी सेवांचे वितरण अधिक प्रभावी करण्यासाठी परिवर्तनासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.

• ई-क्रांती इलेक्ट्रॉनिक सेवेचे वितरण सार्वजनिक सेवांचे वितरण सुधारण्यासाठी आणि त्यामध्ये प्रवेश करण्याची प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी विविध राज्य सरकारे आणि केंद्रीय मंत्रालयांनी ई-सरकारच्या युगाची सुरुवात करण्यासाठी अनेक ई-गव्हर्नन्स उपक्रम हाती घेतले आहेत.

•सर्वांसाठी माहिती या स्तंभाचे उद्दिष्ट भारतातील लोकांसाठी वापर, पुनर्वापर आणि पुनर्वितरणासाठी लाइन मंत्रालयांद्वारे व्युत्पन्न केलेल्या विश्वसनीय डेटाची पारदर्शकता आणि उपलब्धता सुनिश्चित करणे आहे.

• इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादन हा स्तंभ देशातील इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादनाला चालना देण्यावर लक्ष केंद्रित करतो

• आयटी फॉर जॉब्स पिलर आयटी/आयटीईएस क्षेत्रात रोजगाराच्या संधी मिळविण्यासाठी आवश्यक कौशल्यांचे प्रशिक्षण देण्यावर भर देतो अर्ली हार्वेस्ट प्रोग्राम या स्तंभामध्ये विविध अल्प-मुदतीच्या प्रकल्पांचा समावेश आहे ज्यांचा भारतीय डिजिटलवर त्वरित परिणाम होतो. मास मेसेजिंगसाठी आयटी प्लॅटफॉर्म, ई-ग्रीटिंग्सचे क्राउड सोर्सिंग सारखी इकोसिस्टम. सरकारी कार्यालयांमध्ये बायोमेट्रिक उपस्थिती, सर्व विद्यापीठांमध्ये वाय-फाय इ. ह्या परिच्छेदात Digital India Essay in Marathi आपण डिजिटल इंडियाचे आधारस्तंभ लिहिले आहेत.

डिजिटल इंडियाच्या दिशेने पावले/Digital India Essay in Marathi

डिजिटल इंडिया कार्यक्रमाशी संबंधित काही सेवा आहेत. यात समाविष्ट

•डिजी लॉकर(Digi Locker) ही एक सुविधा आहे जी नागरिकांना त्यांची महत्त्वाची कागदपत्रे जसे की पॅनकार्ड, पासपोर्ट, मार्कशीट आणि पदवी प्रमाणपत्रे डिजिटल स्वरूपात संग्रहित करण्यास मदत करेल डिजिटल लॉकर सरकारने जारी केलेल्या कागदपत्रांवर सुरक्षित प्रवेश प्रदान करेल.

•MyGov.in हे धोरण आणि प्रशासनाच्या बाबींवर इनपुट आणि कल्पना सामायिक करण्यासाठी एक व्यासपीठ आहे. “चर्चा’, ‘करू’ आणि ‘प्रसार करण्याच्या दृष्टिकोनातून, प्रशासनात नागरिकांच्या सहभागासाठी हे एक व्यासपीठ आहे…

•स्वच्छ भारत मिशन (SBM) मोबाईल ॲप(App) स्वच्छ भारत मिशनची उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी लोक आणि सरकारी संस्था वापरत आहेत. ई-साइन फ्रेमवर्कमुळे नागरिकांना आधार प्रमाणीकरणाचा वापर करून ऑनलाइन दस्तऐवजावर डिजिटल स्वाक्षरी करता येते..

•ई-हॉस्पिटल ही एक हॉस्पिटल मॅनेजमेंट इन्फॉर्मेशन सिस्टीम (HMIs) आहे जी रुग्ण, रुग्णालये आणि डॉक्टरांना एकाच डिजिटल प्लॅटफॉर्मद्वारे जोडण्याचा एक उपाय आहे. हे अपॉइंटमेंट, ऑनलाइन निदान अहवाल, ऑनलाइन रक्त उपलब्धतेची चौकशी इत्यादी महत्त्वाच्या सेवा पुरवते.

•राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टल हे भारत सरकारद्वारे प्रदान केलेल्या सर्व शिष्यवृत्तींसाठी विद्यार्थ्यांचा अर्ज, पडताळणी, मंजूरी आणि अंतिम लाभार्थीपर्यंत शिष्यवृत्ती प्रक्रिया सादर करण्यापासून शेवटपर्यंत शिष्यवृत्ती प्रक्रियेसाठी एक-चरण उपाय आहे.

•ई-सॅम पार्क ही ई-मेल, एसएमएस आणि आउटबाउंड डायलिंगद्वारे माहितीपूर्ण आणि सार्वजनिक सेवा संदेश पाठवून इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने नागरिकांशी संपर्क साधण्याची यंत्रणा आहे.

•डिजिटल इंडिया प्लॅटफॉर्म (DEITY) देवताने देशातील नोंदींचे मोठ्या प्रमाणावर डिजिटायझेशन करण्यासाठी डिजिटाईझ इंडिया प्लॅटफॉर्म (DIP) नावाचा एक उपक्रम हाती घेतला आहे ज्यामुळे नागरिकांना सेवा कार्यक्षमतेने पोहोचवणे शक्य होईल. ई-क्रांती फ्रेमवर्क सारख्या ई-गव्हर्नन्स डोमेनमध्ये (DEITY) धोरणात्मक उपक्रमही हाती घेतले आहेत. भारत सरकारसाठी मुक्त स्रोत सॉफ्टवेअरचा अवलंब करण्याबाबतचे धोरण, ई-गव्हर्नन्स सिस्टीममध्ये मुक्त स्रोत सॉफ्टवेअरचा अवलंब करण्यासाठी फ्रेमवर्क इ.

•भारत नेट या संदर्भात घेतलेल्या आणखी एका उपक्रमात भारत नेट, देशातील सर्व 2.5 लाख ग्रामपंचायतींना जोडणारा हाय स्पीड डिजिटल महामार्ग समाविष्ट आहे BSNL ने नेक्स्ट जनरेशन नेटवर्क (NGN) सादर केले आहे जे सर्व प्रकारच्या सेवा व्यवस्थापित करण्यासाठी एक IP आधारित तंत्रज्ञान आहे. व्हॉइस, डेटा, मल्टीमीडिया/व्हिडिओ आणि इतर प्रकारच्या पॅकेट स्विच्ड कम्युनिकेशन सेवा.

•नॅशनल सेंटर फॉर फ्लेक्सिबल इलेक्ट्रॉनिक्स (NCFlexE) हा भारत सरकारचा लवचिक इलेक्ट्रॉनिक्सच्या उदयोन्मुख क्षेत्रांमध्ये संशोधन आणि नवकल्पनांना चालना देण्यासाठी एक उपक्रम आहे.

•नॅशनल ॲग्रिकल्चर मार्केट (NAM) हे संपूर्ण भारतातील इलेक्ट्रॉनिक्स ट्रेडिंग पोर्टल आहे जे कृषी मालासाठी एक एकीकृत राष्ट्रीय बाजारपेठ तयार करण्यासाठी APMC मंडईंचे नेटवर्क करते.

•भीम भारत इंटरफेस फॉर मनी हे एक ॲप आहे जे युनिफाइड पेमेंट इंटरफेस (UPI) वापरून पेमेंट व्यवहार सोपे आणि जलद करते.ह्या परिच्छेदात Digital India Essay in Marathi आपण डिजिटल इंडियाकडील उचलेली पावले लिहिले आहेत.

डिजिटलायझेशन उपक्रमांची उपलब्धी/Digital India Essay in Marathi

‘डिजिटल इंडिया’ उपक्रमाच्या सर्वात यशस्वी परिणामांपैकी एक म्हणजे जनधन-आधार-मोबाइल (JAM) ट्रिनिटी उपक्रमाचे धावपळ यश आहे, ज्याने एक अब्जाहून अधिक भारतीय नागरिकांना डिजिटल ओळख तसेच बँकिंगमध्ये प्रवेश प्रदान केला आहे. कोट्यवधी भारतीयांसाठी प्रणाली ज्यांना पूर्वी औपचारिक अर्थव्यवस्थेतून वगळण्यात आले होते. सरकारची डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) योजना आता सुमारे 350 दशलक्ष भारतीयांना नोकरशाहीच्या अडथळ्यांपासून मुक्त करते आणि प्रक्रिया गळती ही भूतकाळातील गोष्ट आहे हे सुनिश्चित करते.

DBT उपक्रमाच्या यशानंतर, ‘कधीही, कुठेही’ मोडमध्ये ऑनलाइन अधिक सार्वजनिक सेवा प्रदान करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत, अशा प्रकारे, सर्वव्यापी मोबाइल फोनला आर्थिक आणि सामाजिक सक्षमीकरण तसेच उपजीविका आणि माहितीच्या प्रवेशाच्या साधनामध्ये रूपांतरित करणे.

डिजिटल साक्षरतेच्या क्षेत्रात, सरकारच्या प्रधानमंत्री ग्रामीण डिजिटल साक्षरता अभियान (PMGDISHA) ची 60 दशलक्ष भारतीयांना डिजिटल साक्षर बनवण्याची महत्त्वाकांक्षा आहे आणि आगामी दिवसांमध्ये हा कार्यक्रम अधिकाधिक यश मिळवेल असा अंदाज आहे.

डिजिटल इंडियासमोरील मोठे आव्हान आहे/Digital India Essay in Marathi

• रेग्युलेटरी रोडब्लॉक(Regulatory Roadblock) कर आकारणी आणि इतर नियामक मार्गदर्शक तत्त्वांशी संबंधित समस्या कार्यक्रमाच्या पुढे जाण्यात अडथळे असल्याचे सिद्ध झाले आहे. काही सामान्य धोरण अडथळ्यांमध्ये एफडीआय(FDI) धोरणांमध्ये स्पष्टतेचा अभाव समाविष्ट आहे, ज्याचा ई-कॉमर्सच्या वाढीवर परिणाम झाला आहे.

डिजिटल डिव्हाईड एका अभ्यासात असे आढळून आले आहे की डिजिटल इंडियाचा मोठ्या प्रमाणावर प्रभाव पाडण्यासाठी किंवा देशभरातील नागरिकांसाठी, डिजिटल डिव्हाईडला दूरस्थ ग्रामीण भागात शेवटच्या मैलाच्या कनेक्टिव्हिटीकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे, कारण सध्या 55,000 हून अधिक गावे मोबाइल कनेक्टिव्हिटीपासून वंचित आहेत. हे मुख्यत्वे कारण आहे की अशा ठिकाणी मोबाइल कनेक्टिव्हिटी प्रदान करणे सेवा प्रदात्यांसाठी व्यावसायिकदृष्ट्या व्यवहार्य नाही.

• खराब कनेक्टिव्हिटी विविध अहवालांनी असा अंदाज लावला आहे की भारताला 80 लाखाहून अधिक हॉटस्पॉट्सची(Hotspot) आवश्यकता आहे, तर सध्या सुमारे 31,000 हॉटस्पॉट्सची उपलब्धता प्रत्येक 150 लोकांमागे लेव्हल वन वाय-फाय हॉटस्पॉटपर्यंत पोहोचण्यासाठी आहे. सायबर क्राइमची भीती आणि गोपनीयतेचा भंग डिजिटल तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यात अडथळा ठरला आहे. सायबर सुरक्षा साधनांसह बहुतेक तंत्रज्ञान चीनसारख्या देशातून आयात केले जाते. लपविलेल्या मालवेअर्सची तपासणी करण्यासाठी पुरेसे कौशल्य नाही. भारताला 2025 पर्यंत 1 दशलक्ष प्रशिक्षित सायबर सुरक्षा व्यावसायिकांची गरज आहे. सध्याची अंदाजे संख्या 62000 आहे. ह्या परिच्छेदात Digital India Essay in Marathi आपण डिजिटल इंडियाची आव्हाने लिहिलेली आहेत.

निष्कर्ष/Digital India Essay in Marathi

डिजिटल इंडिया चळवळ ही एक मोठी तांत्रिक झेप आहे जी या संकटाच्या परिस्थितीत भारतीय अर्थव्यवस्थेच्या चाकांना वंगण घालत आहे. हा बदल भारताच्या डिजिटल मिशनला चालना देईल. रिमोट वर्किंग आणि ई-सेवा ही नवीन रूढी बनली आहे. हे डिजिटल परिवर्तन भारताचे डिजिटल मिशन पूर्ण करण्यात मदत करेल. हा कार्यक्रम प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्षरीत्या मोठ्या प्रमाणात आयटी, टेलिकॉम आणि इलेक्ट्रॉनिक्स नोकऱ्या निर्माण करेल. या कार्यक्रमाच्या यशामुळे भारत डिजिटली सशक्त होईल आणि आरोग्य, शिक्षण, कृषी, बँकिंग इत्यादी विविध क्षेत्रांशी संबंधित सेवांच्या वितरणासाठी आयटीचा वापर करण्यात अग्रेसर होईल.

तर मित्रांनो कसा वाटला Digital India Essay in Marathi निबंध आवडला असेल तर जरूर कॉमेंट करा.

For More information on essay on Digital India in English Click here : Link

For More information on essay on Corona-virus Click here : Link

खालील निबंध जरूर वाचा.

• निबंध : पावसाळा
• निबंध : होळी
• निबंध : माझी भारत भूमी

Thank You for your valuable time…!