Makar sankranti essay in marathi
निबंध : मकर संक्रात
Makar sankranti essay in marathi : मकर संक्रांती हा भारतातील अनेक भागांमध्ये साजरा केला जाणारा लोकप्रिय भारतीय सण आहे. हा सुगीचा सण म्हणून ओळखला जातो. मकर संक्रांत किंवा संक्रांतीला दक्षिण भारतात पोंगल असेही म्हणतात. हा भारतातील एक महत्त्वाचा ‘थँक्सगिव्हिंग’ सण आहे.
मकर संक्रांती म्हणजे भरपूर पीक आणि संपत्तीची भरभराट. लोकांचा असा विश्वास आहे की देवाचे आभार मानून ते आनंदी राहतील आणि निरोगी आयुष्य जगतील आणि वर्षभर यश मिळवतील..
मकर संक्रांती सणाचे खगोलशास्त्रीय महत्व
मकर संक्रमण हे सूर्याच्या उत्तरेकडील मार्गाचा (उत्तरायण) प्रारंभ चिन्हांकित करते. जेव्हा सूर्य मकर राशीत प्रवेश करतो तेव्हा सूर्याचा मार्ग बदलतो. त्यामुळे या सणाला ‘मकर संक्रांती’ असे नाव देण्यात आले आहे. संस्कृतमध्ये ‘संक्रांती’ या शब्दाचा अर्थ संक्रमण असा होतो. या दिवशी सूर्याची उत्तरेकडे वाटचाल सुरू होते आणि हिंदू पंचांग सूर्याच्या या उत्तराभिमुख संक्रमणाला उत्तरायण पथ म्हणतात.
हा दिवस तमिळ महिन्याच्या थाईच्या प्रारंभाशी देखील जुळतो. हा दिवस सहसा दरवर्षी 14 जानेवारीला येतो. सौर (हिंदू) कॅलेंडरशी जुळवून घेणारा हा एकमेव सण आहे. इतर सणांच्या तारखा चांद्र दिनदर्शिकेनुसार ठरवल्या जातात.
मकर संक्रांतीला विशेष महत्त्व आहे कारण ती “नवीन सुरुवात” दर्शवते. या दिवसापासून दिवसाचा कालावधी वाढत जातो आणि उत्तर गोलार्धात रात्र हळूहळू कमी होत जाते. हा भारताच्या विविध भागात वेगवेगळ्या परंपरा आणि चालीरीतींद्वारे साजरा केला जातो..
असे मानले जाते की गंगा, यमुना आणि कावेरी यांसारख्या बारमाही नद्यांमध्ये पवित्र स्नान करण्याचे खूप महत्त्व आहे. उत्तर प्रदेशातील जगप्रसिद्ध कुंभ-मेळ्याची सुरुवात मकर संक्रांतीने होते. तर दक्षिण भारतात, हे पवित्र तीर्थक्षेत्र शाबरीमालाच्या समाप्तीचे चिन्हांकित करते.
मकर संक्रांती उत्सवाची विविध प्रांतातील वेगवेगळी नावे
मकर संक्रांती हा सण भारतातील विविध राज्यांमध्ये विविध नावांनी ओळखला जातो. उत्तर प्रदेशात संक्रांती ‘खिचडी’ या नावाने साजरी केली जाते. हिमाचल प्रदेश आणि पंजाबमध्ये याला लोहरी म्हणतात. आसाममध्ये ते भोगली बिहू म्हणून ओळखले जाते. पश्चिम बंगाल आणि ओरिसामध्ये, ही मकर संक्रांती म्हणून साजरी केली जाते. बिहार, कर्नाटक आणि केरळमध्ये याला संक्रांती म्हणतात. गुजरात आणि राजस्थानमध्ये या सणाला उत्तरायण असे नाव दिले जाते.
मकर संक्रांतीचा उत्सव
मकर संक्रांत हिवाळा संपते आणि भारतात वसंत ऋतुचे आगमन होते. हा सण कापणीच्या हंगामाच्या शेवटी साजरा केला जातो, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या दैनंदिन जीवनातून विश्रांती मिळते. पारंपारिक कापणी संपल्याचे संकेत देण्यासाठी शेतकरी पूजा करतात. .
भारतातील वेगवेगळ्या प्रदेशात तो वेगवेगळ्या पद्धतीने साजरा केला जातो. हा 3 ते 4 दिवसांचा सण आहे आणि प्रत्येक दिवसाला त्याच्याशी संबंधित विशेष विधी आहेत. लोक पवित्र नदीत स्नान करतात कारण त्यांना विश्वास आहे की ते त्यांचे पूर्वीचे पाप धुवून टाकेल.
आपल्या जीवनात समृद्धी आणि यश मिळावे यासाठी ते सूर्यदेवाला प्रार्थना करतात. मकर संक्रांतीनिमित्त प्रसिद्ध कुंभमेळ्याला जगभरातून लोक येतात. गूळ आणि तिळापासून बनवलेल्या लाडूची देवाणघेवाण करून लोक एकमेकांना मकर संक्रांतीच्या शुभेच्छा देतात.
संक्रांतीचे मुख्य आकर्षण म्हणजे रांगोळी, तिळाचे लाडू आणि पतंग उडवणे. घरोघरी सुंदर रांगोळी सजवली जाते. पतंगबाजी हा या सणाचा महत्त्वाचा कार्यक्रम आहे. लोक वेगवेगळ्या रंगांचे पतंग उडवतात आणि पतंग उडवण्याच्या स्पर्धा घेतात. बहुतेक छतावर शेजारी आणि नातेवाईक एकमेकांशी स्पर्धा करत असतात.
मकर संक्रांती ही आपल्यासाठी आपल्या अस्तित्वाची “नवीनता” ओळखण्याचा एक प्रसंग आहे. भूतकाळात काय घडले किंवा भविष्यात काय घडेल यावर आपण नियंत्रण ठेवू शकत नाही. परंतु, आपण वर्तमानात पूर्ण जागरूकतेने जगू शकतो आणि आपल्या अस्तित्वाची आणि आपल्या सभोवतालची निसर्गाची नवीनता अनुभवू शकतो.
वरील निबंध 500 शब्दांचा आहे अधिक माहितीसाठी खालील माहितीं वाचा.
निबंध : मकर संक्रात
मकरसंक्रांती म्हणजे काय?
भारत हा विविध सांस्कृतिक, धार्मिक आणि ऐतिहासिक महत्त्व असलेल्या असंख्य सणांचा देश आहे. मकरसंक्रांत हा असाच एक महत्त्वाचा सांस्कृतिक पार्श्वभूमी असलेला सण आहे. जरी हा एक हंगामी सण आहे, विशेषत: कापणीचा सण, लोक देव धर्माची उपासना करतात ज्यामुळे ते धार्मिक स्तरावर देखील उंचावले जाते. दरवर्षी 14 जानेवारीला आपण मकर संक्रांत साजरी करतो. हा सण हिवाळा संपल्यानंतर आणि नवीन कापणीच्या हंगामाचे स्वागत करण्यासाठी साजरा केला जातो.
मकरसंक्रांतीचे सूक्ष्म आणि धार्मिक महत्त्व
हिंदू धर्मानुसार मकरसंक्रांती हा सण सूर्यदेवाला समर्पित असतो. ज्योतिषशास्त्रीय महत्त्वामुळे हा दिवस शुभ मानला जातो. भारतीय ज्योतिषशास्त्रानुसार, मकरसंक्रांती हा एक विशिष्ट सौर दिवस आहे जो सूर्याचा मकर किंवा मकर राशीत प्रवेश करतो. हा दिवस भारतातील हिवाळ्यातील महिन्यांचा शेवट देखील दर्शवितो. या दिवसानंतर, थंडीचे लहान दिवस मोठे होऊ लागतात आणि लांब हिवाळ्याच्या रात्री लहान होऊ लागतात.
या दिवसाचे आणखी एक महत्त्वाचे महत्त्व म्हणजे पौष किंवा पौष महिन्याचा हा शेवटचा दिवस आहे आणि त्यानंतर भारतीय दिनदर्शिकेनुसार माघ महिन्याची सुरुवात केली जाते. सूर्याच्या संदर्भात पृथ्वीच्या क्रांतिकारक हालचालींशी एकरूप होण्यासाठी, मकर संक्रांतीचा दिवस 80 दिवसांनी एक पूर्ण दिवस पुढे ढकलला जातो. मकर संक्रांतीच्या दिवसानंतर सूर्य उत्तरेकडे वळतो असे दिसून येते. या आंदोलनाला उत्तरायण असेही म्हणतात. त्यामुळेच हा दिवस उत्तरायण म्हणूनही ओळखला जातो.
मकरसंक्रांतीचे सांस्कृतिक महत्त्व
मकरसंक्रांत हा आपल्या सांस्कृतिक वारशाचा एक भाग आहे ज्याची मुळे भारतीय पौराणिक कथांमध्ये खोलवर जातात. त्यानुसार, एकेकाळी संक्रांती नावाचा एक शक्तिशाली देव राहत होता. त्याने शंकरासुर नावाच्या राक्षसाचा पराभव केला. या विजयाची आठवण म्हणून मकर संक्रांत साजरी केली जाते.
मकर संक्रांतीच्या दुसऱ्या दिवशी देवतेने किंकरासुर नावाच्या दुसऱ्या राक्षसाचा वध केला असे मानले जाते. हा दिवस किंकरांत म्हणूनही साजरा केला जातो. हिंदू पंचांग या पंचांगमध्ये मकर संक्रांतीचा उल्लेख सापडतो. हे पंचांग कपड्यांचे वय, रूप, दिशा तसेच संक्रांतीच्या हालचालींची माहिती देते.
प्राचीन धार्मिक ग्रंथांनुसार, दक्षिणायन हे देवाच्या रात्रीचे किंवा नकारात्मकतेच्या कालावधीचे प्रतीक आहे. उत्तरायण, दुसरीकडे, देवांच्या दिवसाचे प्रतीक आहे आणि सकारात्मकतेचे चिन्ह म्हणून घेतले जाते. या दिवशी सूर्य उत्तराभिमुख होतो या समजुतीनुसार, देशाच्या उत्तरेकडील भागातील लोक गंगा, गोदावरी, कृष्णा आणि यमुना यांसारख्या नद्यांच्या पवित्र पाण्यात डुबकी मारून आध्यात्मिक आणि धार्मिक उन्नतीसाठी मंत्रोच्चार करतात. ज्योतिषशास्त्रानुसार, सूर्य सर्व राशींमध्ये प्रवेश करतो परंतु कर्क आणि मकर राशीत त्याचा प्रवेश हा सर्वात फलदायी काळ मानला जातो.
या दिवसापूर्वी सूर्य दक्षिण गोलार्धात असतो त्यामुळे या काळात देशाला हिवाळ्याच्या लांब रात्री आणि लहान सकाळचा अनुभव येतो. मकर संक्रांतीनंतर सूर्य जसजसा उत्तरेकडे जातो तसतसे रात्री लहान होतात आणि दिवस मोठे होतात. भारतातील लोक वर्षभर सूर्यदेवाच्या अनेक रूपांची पूजा करून कृतज्ञता व्यक्त करतात. तथापि, हा दिवस अतिशय शुभ मानला जातो म्हणून विशेषत: या दिवशी, लोक नद्या आणि पवित्र स्थानांजवळ एकत्र जमतात आणि सूर्य देवाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करतात. या दिवशी कोणतेही शुभ कार्य किंवा दान अधिक फलदायी असल्याचे मानले जाते. असे मानले जाते की या दिवशी हळदी कुमकुम सारखे धार्मिक विधी केल्याने ब्रह्मांडातील आदि-शक्ती (ईश्वर) च्या शांत लहरींना आमंत्रित केले जाते. हे उपासकांच्या मनावर शगुन भक्तीची छाप मजबूत करते आणि देवाशी आध्यात्मिक संबंध सुधारते असे मानले जाते.
देशभरात मकरसंक्रांती उत्साहात साजरी केली जाते. सूर्याभोवती ग्रहांची हालचाल भारतीय संस्कृतीचा अविभाज्य भाग असलेल्या या सणाच्या प्रारंभाची घोषणा करते.
मकर संक्रात : १० ओळीत निबंध
- मकर संक्रांती संपूर्ण देशात मोठ्या उत्साहात साजरी केली जाते आणि दरवर्षी 14 जानेवारी रोजी साजरी केली जाते.
- हा सण पतंग उडवण्यासाठी प्रसिद्ध आहे. या दिवशी तुम्ही सुंदर पतंगांनी रंगलेले आकाश पाहाल.
- हा भव्य उत्सव साजरा करण्यासाठी दर 12 वर्षांनी एकदा कुंभमेळ्याचे आयोजन केले जाते. लाखो लोक या विशाल मेळ्याचे साक्षीदार होण्यासाठी आणि पवित्र गंगा नदीत स्नान करण्यासाठी प्रयागराजला भेट देतात.
- लोक या दिवशी तिळ आणि गुळापासून बनवलेल्या स्वादिष्ट मिठाई खातात.
- कर्नाटकात, मकर संक्रांतीच्या दिवशी, स्वादिष्ट पदार्थांची देवाणघेवाण करण्याची परंपरा इल्लू बिरोधू म्हणतात.
- भारतातील वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये लोक मकर संक्रांत वेगवेगळ्या नावांनी साजरी करतात. दक्षिण भारतासाठी ‘पोंगल’, आसाममध्ये ‘माघ बिहू’ आणि बिहारमध्ये ‘खिचडी’.
- मकर संक्रांतीच्या दिवसापासून थंडीचा ऋतू ओसरू लागतो. तसेच, दिवस मोठे होतात.
- मकर संक्रांती साजरी भारतातील कापणीच्या हंगामाची सुरूवात आहे.
- नेपाळमध्येही मकर संक्रांती माघे संक्रांती या नावाने साजरी केली जाते. हे हिंदू परंपरेतील अशुभ कालखंडाची समाप्ती दर्शवते: पौष.
- हा सण सूर्य देवाला समर्पित आहे, जो पृथ्वीवरील जीवनाला आधार देण्यासाठी उष्णता आणि प्रकाश पसरवतो.
तर मित्रांनो कसा वाटला हा निबंध आवडला असेल तर जरूर कॉमेंट करा.
खालील निबंध जरूर वाचा.
For More information on Makar sankranti essay in English : Link Here
Thank You for your valuable time…!
Makar sankranti essay in marathi Makar sankranti essay in marathi Makar sankranti essay in marathi